KARIŞIMLAR
Karışım :
İki ya da daha fazla saf maddenin birbiri içerisinde dağılmasıyla oluşan
yapıdır. İkiye ayrılır :
a) Homojen Karışımlar(Çözeltiler) :
Sıvı-sıvı :
alkollü su
Sıvı-katı :
tuzlu su, şekerli su
Gaz-gaz :
hava
Sıvı-gaz :
gazoz
Katı-katı :
alaşımlar
b) Heterojen Karışımlar :
Sıvı-sıvı(emülsiyon)
: zeytinyağı-su
Sıvı-katı(süspansiyon)
: çamurlu su, tebeşir tozlu su, ayran, Türk kahvesi
Sıvı-gaz(aerosol)
: deodorantlar, spreyler
Akışkan sıvı
içerisinde asılı katı parçacıkların yer aldığı karışımlar(kolloidler) : serum,
kan plazması
Çözelti ve Çözünürlük
Çözücü +
Çözünen = Çözelti
Homojen Karışımların
Sınıflandırılması
1) İçerdiği Çözünen Miktarına Göre :
a) Doymamış Çözelti : Belirli bir sıcaklıkta çözebileceğinden daha
az miktarda madde çözmüş olan çözeltilerdir.
b) Doymuş Çözelti : Belirli bir sıcaklıkta çözebileceği en fazla
maddeyi çözmüş olan çözeltilerdir.
• Katısı ile
dengede doygun çözelti dibinde katısı olan doymuş çözeltidir.
c) Aşırı Doymuş Çözelti : Değişen sıcaklık ve basınç koşullarında
hazırlanır. Kararsızdır. Tek bir sarsıntı ile dibe katısı çökebilir.
2) Derişimine(Çözünenin çözeltideki
yoğunluğuna) Göre :
a) Derişik Çözelti : Çözüneni fazladır.
b) Seyreltik Çözelti : Çözücüsü fazladır.
3) Elektriksel İletkenliklerine Göre
:
a) Elektriği İleten
Çözeltiler(Elektrolitler) : Çözünme %100 iyonlaşarak olur. Örnek : Asit, baz,tuz.
b) Elektriği Az İleten
Çözeltiler(Zayıf Elektrolitler) : Çözünme kısmen iyonlaşarak olur.
c) Elektriği İletmeyen
Çözeltiler(Elektrolit olmayanlar) : Çözünme iyonlaşarak değil moleküller halinde dağılarak olur.
Çözünürlük : Belirli bir sıcaklık ve basınçta 100
gram suda çözünen en fazla maddenin kütlesine o maddenin çözünürlüğü denir.
*Çözünürlük = Çözünenin Kütlesi(g) / 100 g su
*Kütlece Yüzde Derişimi = (Çözünenin Kütlesi / Çözelti
Kütlesi) . 100
Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler
1) Katı ve Sıvıların, Sıvılardaki
Çözünürlüğüne Etki Eden Faktörler :
• Katı ve
sıvıların, sıvılardaki çözünürlüğü genellikle endotermiktir.
a) Sıcaklık :
• Endotermik
çözünen katı ve sıvılar için, sıcaklık arttıkça çözünürlük artar.
• Ekzotermik
çözünen katı ve sıvılar için, sıcaklık arttıkça çözünürlük azalır.
b) Basınç :
• Katı ve
sıvıların, sıvılardaki çözünürlüğüne basıncın etkisi yoktur.
2) Gazların, Sıvılardaki Çözünürlüğüne
Etki Eden Faktörler :
• Gazların,
sıvılardaki çözünürlüğü ekzotermiktir.
a) Sıcaklık :
• Sıcaklık
arttıkça gazların, sıvılardaki çözünürlüğü azalır.
b) Basınç :
• Basınç
arttıkça gazların, sıvılardaki çözünürlüğü artar.
Karışımların Özellikleri
1) Çözeltilerin kaynama noktası saf suyun kaynama
noktasından büyüktür.
• Kaynama,
sıvının buhar basıncının dış basınca eşit olduğu an başlar.
• Saf
maddelerin kaynamaları süresince sıcaklık sabit kalırken, çözeltilerin
kaynamaları süresince sıcaklıkları artar.
• Normal
kaynama noktası; 1 atm(76 cm-Hg) basınç altında kaynayan sıvının sahip olduğu
kaynama noktasına denir.
• Kaynama
sıvının her yerinde ve belli bir sıcaklıkta olurken, buharlaşma sıvının
yüzeyinde ve her sıcaklıkta olur.
2) Çözeltilerin buhar basıncı saf suyun buhar
basıncından düşüktür. Bunun nedeni çözeltilerde saf su moleküllerinin çevresini
saran maddelerin buharlaşmayı güçleştirmesidir.
• Sıvı ne
kadar buharlaşıyorsa buhar basıncı o kadar büyüktür.
• Aynı
ortamda kaynamakta olan saf su ve çözeltinin buhar basınçları eşittir.
3) Çözeltilerin donma noktası saf suyun donma
noktasından küçüktür.
Karışımların Ayrılması
A) Tanecik Boyutu Farkından Yararlanılarak
Ayırma Yöntemleri
1) Ayıklama : Tanecik boyutları, şekilleri, vb.
özellikleri farklı olan maddelerin oluşturduğu heterojen katı-katı
karışımlarını ayırmada kullanılır.
• Mıknatısla
ayırma da bir ayıklama yöntemidir.
• Nohutun,
fasulyenin, kahve tanelerinin ayrılmasında kullanılır.
2) Eleme : Katı-katı heterojen karışımlarını
bileşenlerine ayırmak için tanecik boyutu farkından yararlanılarak yapılan
işlemdir.
• Eleme
işleminde kullanılan araçlara “elek” denir.
• Çakıl
taşlarının ince kumdan ayrılmasında kullanılır.
• Unun
yabancı maddelerden ayrılmasında kullanılır.
•
Bakliyatlar paketlenmeden önce elenerek boyutlarına göre ayrılırlar.
3) Süzme : Katının sıvı içinde dağılmasıyla
oluşan heterojen karışımları bileşenlerine ayırmada kullanılır.
• Çay
posasını ayırmada süzgeç, makarnayı süzerken kevgir, laboratuarda ise süzgeç
kağıdı kullanılır.
• Süzme
yöntemi sadece heterojen katı-sıvı karışımlarını ayırmak için değil, katı-gaz
karışımlarını ayırmak için de kullanılır. Örn : toz maskeleri, gaz maskeleri,
arabadaki hava filtresi, fabrika bacalarındaki hava filtresi…
•
Naftalin-su ve tebeşir tozu-su karışımlarının da ayrılmasında kullanılır.
• Araba
motorundaki parçaları süzmede de kullanılır.
4) Diyaliz : Sıvı-katı heterojen karışımlarda
katı, süzgeç kağıdından geçebilecek kadar küçük ise süzme ile ayrılamayacağı
için santrifüjleme yapılır. Santrifüjleme ile sonuç alınamayan koloidal
maddeler için diyaliz yöntemi kullanılır. Diyaliz; koloit karışımların
gözenekli zarlardan geçebilmesi temeline dayanan çözümleme ve arıtma
yöntemidir.
• Yarı
geçirgen bir zar kullanılır.
• Diyaliz
makinesiyle kanın temizlenmesi buna örnektir.
B) Yoğunluk Farkından Yararlanılarak
Ayırma Yöntemleri
• Farklı iki
katı maddeden oluşan bir karışımı ayırmak için, bu karışımın üzerine
bileşenlerle etkileşmeyen ve yoğunluğu bileşenlerin yoğunluk değerleri arasında
olan bir sıvı eklenir.
•
Yoğunlukları farklı ve birbiri içinde çözünmeyen sıvı-sıvı karışımlarının
ayrılmasında ayırma hunisi kullanılır.
• Sütün
üzerindeki kaymağın ayrılması yoğunluk farkından yararlanılarak olur.
1) Çöktürme : İki çözelti birbirine
karıştırıldığında çözeltideki iyonların birbirleriyle tepkime vererek suda
çözünmeyen katı oluşturmasına çökme, oluşan katıya çökelek, yapılan işleme ise
çöktürme denir.
• Suyun
arıtılmasında, içme suyundan demirin uzaklaştırılmasında, atık sulardan
fosfatların uzaklaştırılmasında kullanılır.
•
Laboratuarda çöktürme işlemi büyük taneciklerle çalışılıyorsa bir beherglas
içerisinde, küçük taneciklerle çalışılıyorsa bir santrifüj tüpünde yapılır.
2) Aktarma(Dekantasyon) : Çöktürme işleminde oluşan çökeleğin
tamamen dibe çökmesi beklenir. Üstte kalan sıvının bulandırılmadan dikkatlice
başka bir kaba ayrılmasıdır.
• Bu işlemde
çökeleğin ağır, iri taneli ve kristal yapıda olması gerekir.
• Altının
saflaştırılmasında, zeytinyağının posasının ayrılmasında kullanılır.
3) Yüzdürme(Flotasyon) : Sudan hafif, askıda olan katı
taneciklerinin su yüzeyine yükseltilerek uzaklaştırılmasıdır.
• Bakır,
kurşun çinko cevherlerinin ayrılmasında kullanılır.
C) Çözünürlük Farkından
Yararlanılarak Ayırma Yöntemleri
1) Kristallendirme : Sıcaklığın düşmesiyle çözünürlüğü
azalan maddenin düzgün geometrik şekilli katı parçalar halinde çöktürülmesine
kristallendirme denir.
• İki veya
daha çok maddenin(KNO3 – CeSO4 , tuz-şeker) çözünürlük farkıyla ayrılmasına
ayrımsal kristallendirme denir.
2) Ekstraksiyon(özütleme-çekme) : Katı veya sıvı bir karışımın ilave
edilen çözücü yardımıyla karışmış olduğu diğer katı ve sıvıdan ayrılması
işlemidir.
• Şeker
pancarından şeker, karanfilden karanfil yağı eldesinde kullanılır.
• Homojen
karışımlardan ya da katı karışımlarından istenen maddeyi ayırmada kullanılır.
D) Kaynama Noktası Farkından
Yararlanılarak Ayırma Yöntemleri
1) Damıtma(Basit damıtma) : Bir katının çözünmesiyle oluşan homojen
karışımlarından sadece katı bileşeni elde etmek istiyorsak buharlaştırma
işlemi, her iki bileşeni elde etmek istiyorsak basit damıtma(destilasyon)
yapılır.
• Damıtma
ile elde edilen sıvıya destilat denir.
2) Ayrımsal Damıtma : Kaynama noktaları birbirine yakın
homojen sıvı-sıvı karışımlarının bileşenlerine daha saf olarak ayrılması için
kullanılır.
• Ayrımsal
damıtma ile damıtma arasındaki tek fark ayrımsal damıtma düzeneğinde fraksiyon
kolunun bulunmasıdır.
• Alkol-su
karışımının ayrılmasında kullanılır.
• Petrolün
rafinerilerde çeşitli ürünlere ayrılmasında kullanılır.
Karışımların ve Bileşiklerin Farklılıkları Nelerdir?
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
tesekkürler
YanıtlaSilhttps://www.buharcihazi.com/index.php